Burgers worden steeds meer aangesproken op hun eigen verantwoordelijkheden. De tijd van paternalisme en bevoogding is voorbij, zelfredzaamheid staat centraal en burgers moeten zelf hun keuzes maken. Overheidsinstellingen en maatschappelijke organisaties trachten zoveel mogelijk aan te sluiten bij de concrete situatie en wensen van individuele burgers. Vraagsturing, persoonsgebonden budgetten en keuzevrijheid zijn centrale begrippen geworden in de welzijnswereld, de gezondheidszorg en het onderwijs.
Tegen deze achtergrond staat ook de rolverdeling tussen burgers, marktpartijen en de overheid sterk ter discussie. Wat wordt precies van de overheid verwacht, welke rol moeten maatschappelijke organisaties en marktpartijen vervullen en wat behoort tot de verantwoordelijkheid van de burger zelf?
Niet alleen de individuele rechten van burgers krijgen veel aandacht. De laatste jaren worden ook de plichten van burgers in het debat betrokken. Het gaat daarbij niet alleen om individuele plichten, maar vooral om plichten in de collectieve sfeer, om de sociale verantwoordelijkheid van burgers en de manier waarop zij zich opstellen in de publieke sfeer. Met het oog op de stabiliteit van de samenleving worden steeds meer vragen gesteld bij de culturele en waardegebonden aspecten van burgerschap. De relatie tussen burgers onderling, hun betrokkenheid bij de samenleving en gemeenschappelijke waarden en normen zijn hier aan de orde.
Modern burgerschap gaat over de bijdrage die de sociale sector kan leveren aan de vorming van ‘goede’ burgers. Zijn interventies vanuit sociaal beleid wenselijk en mogelijk? En kan sociaal beleid een ideale mix van actieve, mondige en tegelijkertijd verantwoordelijke en betrokken burgers dichterbij brengen?
Modern burgerschap is het zesde deel uit de publicatiereeks Het Sociaal Debat. In deze reeks verschijnen jaarlijks drie delen over onderwerpen die relevant zijn voor een verbetering van de sociale kwaliteit van de samenleving. Het Sociaal Debat is een initiatief van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in samenwerking met de Universiteit Utrecht.